Actieprogramma

Ruimtelijk Ontwerp


Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp

In het kader van het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp (ARO) ontving CoLa (Stichting Coördinatie Lokale Architectuurinitiatieven in 2025 de opdracht om in heel Nederland een maatschappelijke dialoog te organiseren rondom bestaand ontwerpend onderzoek in opdracht van het Rijk (Handreikingen, Stel dat-Verkenningen, NOVEX, Young Innovators, Open Oproepen, etc). ACN en CASA zijn coördinator van de activiteiten in het landsdeel Oost Nederland (Gelderland en Overijssel).

Het projectplan van CoLA sluit aan op Actielijn 4 van het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp 2025. Deze Actielijn richt zich onder de noemer ‘bundelen, duiden, delen & doen’ op kennis over ontwerpend onderzoek te verzamelen, te interpreteren en te vertalen naar toepassingen in het bredere ruimtelijke werkveld. Jolijn Valk en Els Vervloesem zijn benoemd als curatoren ‘Bundelen & Duiden’. Hun opdracht is het bestaande ontwerpend onderzoek te analyseren. Arcam en AiR zijn benoemd als curatoren ‘Delen en Doen’. Hun opdracht is te onderzoeken wat er nodig is om ontwerpend onderzoek effectief te kunnen delen in een lokale context/met ‘de maatschappij’.

Binnen de ARO zijn vijf landsdelen benoemd: Noord (Drenthe, Friesland, Groningen), Oost (Gelderland en Overijssel), Zuid (Brabant en Limburg), Zuidwest (Zeeland en Zuid-Holland) en Noordwest (Flevoland, Noord-Holland, Utrecht). In totaal negen lokale architectuurinitiatieven coördineren, samen met ruim 30 collega-architectuurinitiatieven, in 2025 twintig lokale bijeenkomsten, waarin ontwerpend onderzoek in maatschappelijke dialoog wordt gebracht. Elk landsdeel kiest zijn eigen actuele context waarbinnen de onderzoeken worden belicht.

Door samenwerking met ontwerpers, overheden, maatschappelijke organisaties en burgers ontstaat een interactief proces waarin kennis, beleid en uitvoering samenkomen. Ontwerpend onderzoek is zo steeds de aanleiding en inspiratiebron voor een gesprek met alle betrokkenen (systeemwereld en leefwereld) bij lokale en regionale (ontwerp)opgaven in de leefomgeving.

Regio Oost: Dialogen over de ruimtestrijd in de regio van Herten en Hanzesteden

De architectuurcentra in Gelderland en Overijssel organiseren samen een programmareeks uitgaande van de groene kernkwaliteit van de regio Oost met ‘water en bodem sturend’ als onderlegger en de woningbouwopgave als uitdaging van nu en de nabije toekomst. 

Herten en Hanzesteden; Oost-Nederland roept bij velen een relaxed, romantisch beeld op met groen als gemene deler. Maar dat groen staat onder druk. Natuur, landbouw en recreatie zijn van elkaar afhankelijk maar tegelijkertijd elkaars concurrent. Zij krijgen op hun beurt concurrentie van de woningbouwopgave. Deze speelt in het hier en nu vanwege de landelijke wooncrisis en ‘Hunkertukkers’ die verlangen naar meer groen en ruimte. Met de stijgende zeespiegel in het verschiet komt de regio Oost echter ook steeds meer in het vizier als toevluchts(woon)oord van klimaatvluchtelingen, terwijl de regio ook zelf worstelt met te hoge én lage waterpeilen en verdroging van zandgronden. Steden maken een schaalsprong en botsen daarbij tegen hun grenzen aan. Sommigen dromen daarom al van new towns op de hoge, droge zandruggen.

De architectuurcentra van Apeldoorn (Bouwhuis), Arnhem (CASA), Deventer (Rondeel), Enschede (Architectuurcentrum Twente) Nijmegen (ACN) en Zwolle (ZAP) organiseren – onder coördinatie van ACN en CASA – een vijfdelige programmareeks waarin diverse uitdagingen en fricties de revue passeren: de gespannen relatie tussen stad en ommeland, compacte stad of nevelstad, natuur en recreatie, landbouw en woningbouw, natuur en stikstof, wonen en water, wolf en wandelaar. Hoe kunnen we al deze uitdagingen een plek geven en tegelijk de groene kernkwaliteit van de regio borgen?

  • We organiseren publieke bijeenkomsten/werksessies waarin we de dialoog aangaan met maatschappelijke partners (waaronder bestuurders, beleidmakers, ontwerpers (in opleiding), (bewoners)belangenorganisaties, waterschappen en de Groene Metropoolregio) over een regio waar landbouw, recreatie, de woningbouwopgave en klimaatadaptatie om ruimte strijden;
  • In elke bijeenkomst spiegelen we het betreffende lokale vraagstuk aan recente, relevante ontwerpende onderzoeken die in opdracht van de Rijksoverheid zijn uitgevoerd, om inspiratie en richting te geven;
  • De resultaten worden samengebracht in een inspirerend (beeld)verslag.

Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp

ARO x CoLA x ACN

In het kader van het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp (ARO) ontving CoLa (Stichting Coördinatie Lokale Architectuurinitiatieven in 2025 de opdracht om in heel Nederland een maatschappelijke dialoog te organiseren rondom bestaand ontwerpend onderzoek in opdracht van het Rijk (Handreikingen, Stel dat-Verkenningen, NOVEX, Young Innovators, Open Oproepen, etc). ACN en CASA zijn coördinator van de activiteiten in het landsdeel Oost Nederland (Gelderland en Overijssel).

Het projectplan van CoLA sluit aan op Actielijn 4 van het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp 2025. Deze Actielijn richt zich onder de noemer ‘bundelen, duiden, delen & doen’ op kennis over ontwerpend onderzoek te verzamelen, te interpreteren en te vertalen naar toepassingen in het bredere ruimtelijke werkveld. Jolijn Valk en Els Vervloesem zijn benoemd als curatoren ‘Bundelen & Duiden’. Hun opdracht is het bestaande ontwerpend onderzoek te analyseren. Arcam en AiR zijn benoemd als curatoren ‘Delen en Doen’. Hun opdracht is te onderzoeken wat er nodig is om ontwerpend onderzoek effectief te kunnen delen in een lokale context/met ‘de maatschappij’.

Binnen de ARO zijn vijf landsdelen benoemd: Noord (Drenthe, Friesland, Groningen), Oost (Gelderland en Overijssel), Zuid (Brabant en Limburg), Zuidwest (Zeeland en Zuid-Holland) en Noordwest (Flevoland, Noord-Holland, Utrecht). In totaal negen lokale architectuurinitiatieven coördineren, samen met ruim 30 collega-architectuurinitiatieven, in 2025 twintig lokale bijeenkomsten, waarin ontwerpend onderzoek in maatschappelijke dialoog wordt gebracht. Elk landsdeel kiest zijn eigen actuele context waarbinnen de onderzoeken worden belicht.

Door samenwerking met ontwerpers, overheden, maatschappelijke organisaties en burgers ontstaat een interactief proces waarin kennis, beleid en uitvoering samenkomen. Ontwerpend onderzoek is zo steeds de aanleiding en inspiratiebron voor een gesprek met alle betrokkenen (systeemwereld en leefwereld) bij lokale en regionale (ontwerp)opgaven in de leefomgeving.

Regio Oost: Dialogen over de ruimtestrijd in de regio van Herten en Hanzesteden

De architectuurcentra in Gelderland en Overijssel organiseren samen een programmareeks uitgaande van de groene kernkwaliteit van de regio Oost met ‘water en bodem sturend’ als onderlegger en de woningbouwopgave als uitdaging van nu en de nabije toekomst. 

Herten en Hanzesteden; Oost-Nederland roept bij velen een relaxed, romantisch beeld op met groen als gemene deler. Maar dat groen staat onder druk. Natuur, landbouw en recreatie zijn van elkaar afhankelijk, maar tegelijkertijd elkaars concurrent. Zij krijgen op hun beurt concurrentie van de woningbouwopgave. Deze speelt in het hier en nu vanwege de landelijke wooncrisis en ‘Hunkertukkers’ die verlangen naar meer groen en ruimte. Met de stijgende zeespiegel in het verschiet, komt de regio Oost echter ook steeds meer in het vizier als toevluchts(woon)oord van klimaatvluchtelingen, terwijl de regio ook zelf worstelt met te hoge én lage waterpeilen en verdroging van zandgronden. Steden maken een schaalsprong en botsen daarbij tegen hun grenzen aan. Sommigen dromen daarom al van new towns op de hoge, droge zandruggen.

De architectuurcentra van Apeldoorn (Bouwhuis), Arnhem (CASA), Deventer (Rondeel), Enschede (Architectuurcentrum Twente) Nijmegen (ACN) en Zwolle (ZAP) organiseren – onder coördinatie van ACN en CASA – een vijfdelige programmareeks waarin diverse uitdagingen en fricties de revue passeren: de gespannen relatie tussen stad en ommeland, compacte stad of nevelstad, natuur en recreatie, landbouw en woningbouw, natuur en stikstof, wonen en water, wolf en wandelaar. Hoe kunnen we al deze uitdagingen een plek geven en tegelijk de groene kernkwaliteit van de regio borgen?

  • We organiseren publieke bijeenkomsten/werksessies waarin we de dialoog aangaan met maatschappelijke partners (waaronder bestuurders, beleidmakers, ontwerpers (in opleiding), (bewoners)belangenorganisaties, waterschappen en de Groene Metropoolregio) over een regio waar landbouw, recreatie, de woningbouwopgave en klimaatadaptatie om ruimte strijden;
  • In elke bijeenkomst spiegelen we het betreffende lokale vraagstuk aan recente, relevante ontwerpende onderzoeken die in opdracht van de Rijksoverheid zijn uitgevoerd, om inspiratie en richting te geven;
  • De resultaten worden samengebracht in een inspirerend (beeld)verslag.

Activiteiten Geopolitieke dreiging en ruimtelijke claims

Screenshot