Daags na Sinterklaas was het pas echt pakjesavond: CASA organiseerde de publieke presentatie van de ontwerpvisies op de vernieuwbouw van het Stadstheater Arnhem. Voor een overvolle zaal deelden de architectenteams hun visie met de stad. Veel dank aan Joost Vos en Saartje van der Made (Benthem Crouwel Architecten), Gert Kwekkeboom (CIVIC), Ronald Schleurholts (Cepezed), Richelle de Jong (DP6) en Francine Houben (Mecanoo). Het was een fantastische avond!
Tekst gaat verder onder foto’s.
Foto’s: Rachelle Stoffels Fotografie
Arnhem investeert in zijn culturele vastgoed; na Musis, Museum en Focus is nu het Stadstheater aan de beurt. Het huidige gebouw, bij de oplevering in 1938 de modernste schouwburg van Nederland, verkeert inmiddels in slechte staat. Vandaar dat is besloten tot een gedeeltelijke sloop en nieuwbouw met behoud van de monumentale kwaliteiten. Begin september werden de vijf ontwerpteams bekend gemaakt die een voorstel mogen ontwikkelen. Op dinsdag 6 december presenteerden zij hun visie aan de selectiecommissie, ’s avonds vond een publieke presentatie plaats in de Kleine Zaal van het Stadstheater. Op 22 december wordt bekend gemaakt welk team zijn visie verder mag uitwerken.
Teams
De geselecteerde teams zijn in alfabetische volgorde:
- Benthem Crouwel Architects met Nelissen ingenieursbureau en Pieters Bouwtechniek Delft
- Braaksma & Roos Architectenbureau en Civic Architects met Arup
- cepezed met Nelissen ingenieursbureau en IMd Raadgevende Ingenieurs
- DP6 architectuurstudio met Nelissen ingenieursbureau en Adviesbureau van de Laar
- Mecanoo met Huygen Installatie Adviseurs en ABT
Met uitzondering van cepezed hebben deze bureaus eerder gebouwen in Arnhem gerealiseerd: Mecanoo het entreepaviljoen van het Nederlands Openluchtmuseum en het Zwaluwpark, DP6 de nieuwbouw van het Focus Filmtheater, Braaksma en Roos de transformatie van ‘Het Paleis op de Heuvel’ en Benthem Crouwel recent nog de vernieuwbouw van Museum Arnhem.
Schouwburggebouw
Het Stadstheater Arnhem op het Koningsplein van de Arnhemse architect F.M.A. Brons verving de vier jaar eerder afgebrande schouwburg uit 1865. Vandaar dat Brons zijn ontwerp het motto ‘Feniks’ meegaf naar de mythische vogel die telkens uit zijn eigen as herrijst. Het monumentale gebouw vertoont trekken van de Nieuwe Zakelijkheid – de blokvormen in gele baksteen zijn duidelijk geïnspireerd op Dudok – maar is klassiek in zijn ornamentiek en symmetrie. Deze opzet is door de uitbreiding van de gemeentearchitect Pet in de jaren zeventig verloren gegaan. Ook het interieur onderging wijzigingen, al zijn de nodige originele elementen inmiddels weer teruggebracht. De Schouwburg ontving daarvoor in 2011 de Willem Diehlprijs, de Arnhemse architectuurprijs voor de beste restauratie, renovatie en transformatie.
Lees hier het artikel dat de Arnhemsche Courant over de avond schreef.
Hieronder een overzicht van de vijf visies:
THEATER VAN HET ONBEGRENSDE
Benthem Crouwel Architects met Nelissen Nelissen ingenieursbureau en Pieters Bouwtechniek Delft
‘Het nieuwe Stadstheater overstijgt grenzen. Het weeft de singel aan de stad en verenigt park en publiek. De stedelijke structuur van de noordelijke binnenstad wordt voortgezet en er ontstaan nieuwe publieke ruimten. Binnen en buiten vloeien in elkaar over.
Eenduidig materiaalgebruik en herkenbare vormen zorgen voor een samenhangende sculptuur: hier komen verschillende tijdlagen, gebouwdelen en open ruimten samen. En ook de artiestenzijde heeft een volwaardige positie in het geheel: zo voelen ook de makers zich hier thuis.
Er is ruimte voor elke vorm van theaterbeleving, zowel traditionele als vernieuwende. Verleden en toekomst, groen en gebouwd, bruisen en verstilling: dit nieuwe Stadstheater kent weliswaar grenzen – maar maakt ze zacht.
Hier is alles mogelijk. Een plein als tribune. Een gevel als panorama. Een binnenhof die vanavond een zaal is – en morgen een intiem terras.
Welkom in de oase van het onbegrensde’.
OASE TUSSEN STAD EN SINGELBraaksma & Roos Architectenbureau en Civic Architects met Arup
‘Het verbeteren van het contact tussen het Stadstheater en publiek, makers, stad en omgeving is de hoofdambitie van de visie. Er komen toegankelijke tuinen rondom het gebouw en het vrachtvervoer wordt daarvoor via één centrale aansluiting vanaf de Singel afgehandeld. De compacte en ingetogen vormgeving van de uitbreiding brengt de aandacht naar het art-deco-monument, dat in ere wordt hersteld als hoofdentree. De nieuwe en historische foyers vormen een levendig publiek interieur waar ook nieuwe culturele activiteiten georganiseerd kunnen worden. Daarbij worden het zitcomfort en de zichtlijnen in de grote zaal grondig aangepakt en voor de realisatie van een nieuwe circulaire kleine zaal worden vrijgekomen materialen van de sloop gebruikt. Aan het Singelpark toont een groot raam met een balkon aan de stad wat erbinnen gebeurt en het gebouw krijgt aan de andere zijde een ‘Waalse Kerk-foyer’ met een tweede hoofdentree. Het Stadstheater start daarmee de transformatie van het Koningspleingebied naar een Stadsoase’.
Stadstheater aan het Koningsplein en de singel
cepezed en wdj-architecten met Nelissen ingenieursbureau en IMd Raadgevende Ingenieurs
‘In het vernieuwde Stadstheater draait het om beleving, ontmoeting en verbinding. Een ontwerp dat de allure van het bestaande, monumentale gebouw hersteld. Een vriendelijk en elegant, nieuw bouwdeel van hout en glas omsluit een nieuwe grote zaal en verbindt het Koningsplein via een binnenstraat met de singel. De binnenstraat vormt het hart van het gebouw, waarvandaan je overal kunt komen en overal zicht op hebt. De hoofdentree ligt aan het Koningsplein, onder een arcade.
cepezed gaat uit van zoveel mogelijk hergebruik van het bestaande gebouw en materiaal. De nieuwe constructie kan flexibel worden ingericht. Er wordt ook een feestelijk element toegevoegd aan het Arnhemse stadsbeeld: de grote zaal krijgt golvende gevelelementen, die verwijzen naar toneeldoek. Met de nieuwste theatertechnieken, multifunctionele ruimtes en aandacht voor duurzaamheid, klimaatcondities en biodiversiteit – onder meer door begroeiing binnen en buiten – is het Stadstheater straks klaar voor de toekomst’.
Stadstheater Arnhem | Een nieuw perspectief!
DP6 architectuurstudio met Nelissen ingenieursbureau en Adviesbureau van de Laar
‘In onze visie laten we het monumentale theatergebouw als hoofdrolspeler weer volledig tot zijn recht komen door de sloop van het jaren ’70-deel. De hoofdrolspeler krijgt een medespeler, los van het oude gebouw. Rondom de twee trekken we gordijnen en coulissen van hergebruikt en demontabel baksteen, die verhullen en onthullen en een spannend spel spelen tussen binnen en buiten, licht en donker, open en gesloten. Tussen de twee bouwdelen vormt een passage de verbinding tussen stad en park, met aan beide zijden een entree. Zo wordt het gebouw echt onderdeel van de stad: open en toegankelijk voor iedereen.
Naast de zalen biedt het nieuwe circulaire en energieneutrale Stadstheater ruimte voor alle mogelijke nieuwe initiatieven en kruisbestuivingen: met binnen en buiten diverse podia, spiegelwanden, debat- en oefenruimtes om kunst en cultuur te beleven óf zelf te maken! Een verleidelijk en inspirerend gebouw dat steeds opnieuw verrast!’
DE CONNECTIE
Mecanoo met Huygen Installatie Adviseurs en ABT
‘Het Stadstheater transformeert van een gesloten bastion naar een uitnodigend theater voor iedereen. Het ligt als een schakel tussen de binnenstad en het Musispark, en wordt omringd door de weelderige groene Stadsoase. Het nieuwe programma is verdeeld over verschillende volumes die zich om het iconische monument heen stapelen. Het monument wordt omarmd door de nieuwe volumes en vormt het hart van het theater. Ieder volume heeft een eigen programmering, oriëntatie en uitzicht, waardoor het theater alzijdig wordt geactiveerd. De nieuwe open entree brengt bezoekers van de oase en het theater samen in het Stadscafé. De vlakke vloerzaal ligt op de getransformeerde grote zaal met zicht op het Musispark. Hierdoor blijft de footprint minimaal en krijgt de Stadsoase maximaal de ruimte. De vormentaal met afgeronde hoeken zijn een verwijzing naar de Art-Deco stijl van het monument en creëert – samen met het hergebruikte metselwerk – een eenheid tussen oud en nieuw.’